کد مطلب:19330 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

18- چگونه شناخت حقيقت نفس موجب شناخت پروردگار ميشود(من عرف نفسه فقد عرف ربه)؟

علم حضوري به نفس، مورد اتفاق همة فلاسفة الهي است. هرگاه توجه انسان از ادراكات حسي و خواطر نفساني، منصرف و به طرف ذات خويش منعطف شود، آن را با علم حضوري خواهد يافت. اين علم، در ديگر حالات هم هست، هر چند در اثر اشتغال به مدركات ديگر، توجه تفصيلي به آن نداشته باشد. و ميتوان با تقليل تعلقات مادي و تمرين خودنگري و متمركز كردن توجه به خويش، آن را تقويت كرد و به مرتبهاي از وضوح و آگاهي رسانيد.
و اما ارتباط وجودي و وابستگي آفريدگار را ميتوان با اصول حكمت متعاليه، كه مرحوم صدر المتألهين آنها را تبيين كرده است، اثبات كرد. بدين ترتيب كه وجود، داراي مراتب طولي است، و مراتب نازل، به ترتيب، شعاعي از مرتبة عالي و معلول آن و قائم به آن هستند. عليت حقيقي به معناي ربط وجودي است نه بين دو شيئي كه هر كدام مستقلاً وجود دارند؛ زيرا در اين صورت، هيچ كدام از آنها در وجود، نيازي به ديگري نخواهند داشت. بلكه ميان يك شيئ مستقل و يك شيئ غير مستقل كه وجودش عين ربط و تعلق به علت است. پس وجود معلول نسبت به علت حقيقي، كه افاضه كنندة وجود به او است، چيزي جز ربط محض و اضافة اشراقيه نيست، و اگر كسي حقيقت آن را مشاهده كند، آن را قائم به علت و پرتوي از آن خواهد يافت.
بنابراين، كسي كه به مشاهدة حقيقت خويش نائل شود، خود را قائم و متعلق به آفريدگار، بلكه عين ربط و تعلق به او خواهد يافت. و چنين مشاهدهاي از مشاهدة پرتوي از انوار قيوم متعال انفكاك نخواهد داشت؛ زيرا درك ربط وجود غير مستقل، بدون درك ذي ربط و موجود مستقلي كه قيوم آن است، امكان ندارد:
وَ اَنِرْ اَبْصَارَ قُلُوبِنَا بِضِيَاءِ نَظَرِهَا اِلَيْكَ حَتَّي تَخْرِقَ اَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ فَتَصِلَ اِلَي مَعْدِنِ الْعَظَمَةِ وَ تَصِيرَ اَرْوَاحُنَا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِكَ
چشمهاي دل ما را به نور نظر به سوي خودت روشن كن تا چشم دلها پردههاي نور را بدرد و به معدن عظمت برسد و روحهاي ما به بارگاه قدس تو آويخته گردد.
پس مشاهدة حقيقت نفس، توأم با مشاهدة استقلالي پرتوي از نور جمال الهي است:
مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ عَرَفَ رَبَّهُ.

---

خودشناسي براي خودسازي
استاد محمد تقي مصباح يزدي